Պլանավորումը սպորտում մարզման հիմնական ուղղություններից մեկն է: Պլանավորում նշանակում է` նախապես արձագանքել ապագա իրավիճակներին, դա կօգնի մեզ ճիշտ կազմակերպել դասընթացները: Այս հոդվածում մենք քայլ առ քայլ կկատարենք և շատ հակիրճ կքննարկենք այն տարբեր քայլերը, որոնց մենք պետք է հետևենք պլանավորման ժամանակ:

Դրանք են՝

1. Հստակեցնել թիմի կազմակերպչական նպատակը
2. Իրականացնել իրավիճակի նախնական վերլուծություն և գնահատել հաջողության շանսերը
3. Խաղի մոդելի ձևավորում
4. Ընտրել ֆիզիկական և մարտավարական բովանդակություն
5. Նախորդ քայլերի վերանայում
   
6. Մշակել նպատակների սահմանման պլան
7. Ուսուցման բովանդակության վերադոզավորում
8. Բաշխել վերապատրաստման բեռնվածությունը
9. Առաջադրանքների մշակում և վերապատրաստման դասընթացներ

Առաջին կարևոր հարցը, որին մենք պետք է պատասխանենք, երբ սկսում ենք պլանավորել, «որն է մեր թիմի ինստիտուցիոնալ նպատակը», այսինքն ՝ ի՞նչ է ակնկալում մեր ակումբը կամ կազմակերպությունը մեր թիմից: Այս նպատակը շատ տարբեր կլինի ՝ կախված խաղացողների բնույթից և տարիքից:

Ինստիտուցիոնալ նպատակի հստակեցումից հետո մենք կկատարենք առկա ռեսուրսների նախնական վերլուծություն, որպեսզի փորձենք ճշտել ՝ հնարավո՞ր է հասնել մեր կազմակերպության կողմից հետապնդվող նպատակին, կամ, հակառակը, դա չափազանց բարդ է, և մենք պետք է այն վերափոխենք: Այս երկրորդ փուլում մենք պետք է վերլուծենք հետևյալը ասպեկտները.

• Ի՞նչ մարդիկ կան մեր թիմում
• Որո՞նք են մեր խաղացողների առանձնահատկությունները
• Ի՞նչ վերապատրաստման հնարավորություններ ունենք
• Ի՞նչ նյութեր պետք է պատրաստենք
• Շաբաթը քանի մարզում ունենք
• Որքա՞ն ժամանակ ունենք յուրաքանչյուր ուսումնամարզական հավաքի համար:

Նախորդ վերլուծությունն ավարտելուց և հաստատելուց հետո, որ ինստիտուցիոնալ նպատակը հասանելի է, մենք կշարունակենք պատասխանել պլանավորման հիմնական հարցերին։ Ինչ ՞բովանդակություն ենք պատրաստելու, երբ ենք այն իրականացնելու, ինչքա՞ն ժամանակ ենք պատրաստվում նվիրել յուրաքանչյուր բովանդակությանը, և ինչպես ենք պատրաստելու յուրաքանչյուր բովանդակությունը:

Առաջին հարցին, թե ինչ բովանդակություն ենք մենք պատրաստելու, մենք պետք է ընտրենք այն կողմերը, որոնք մեզ առավել հետաքրքող են հետևյալ բաժիններից:

• Մեր ընտրությունը կախված կլինի սեռից, բայց ամենից առաջ `խաղացողների տարիքից: Հաշվի առնելով մարդկային հենաշարժիչ համակարգի զարգացման փուլերը: Այս բաժնում բովանդակությունը բաժանված է երկու հիմնական խմբի:
  • Ֆիզիկական ունակությունների (պայմանական և համակարգող)
  • Շարժիչային հմտություններր (հիմնական և հատուկ)
• Մարտավարական բովանդակություն –  Դրանք կապված են խաղացողի ճանաչողական ունակությունների հետ `ընկալելու, մեկնաբանելու և որոշումներ կայացնելու տարբեր խաղային իրավիճակներում, ինչպես հարձակման, այնպես էլ պաշտպանական: Որպեսզի խաղացողի անորոշությունը հնարավորինս իջեցվի և օգնի նրան լավ որոշում կայացնելու հարցում, մարզիչը պետք է ձևավորի այն, ինչ մենք անվանում ենք «Խաղի մոդել», գրավոր փաստաթուղթ, որը ներառում է այն, ինչ պետք է անեն խաղացողները խաղի  տարբեր փուլերում:

Բովանդակության ընտրությունն ավարտվելուց հետո, և նախքան պլանավորման անցնելը, մենք պետք է կանգ առնենք և մտածենք ՝ ստուգելու մի քանի ասպեկտներ.

• Նախ, մենք պետք է հաստատենք, որ մեր խաղացողներն ունեն ճիշտ բնութագրեր, որպեսզի իրագործեն մեր նախագծած խաղային մոդելը:
• Երկրորդ, մենք պետք է հաստատենք, որ մեր ընտրած շարժական հմտություններն տեղին են մեր խաղի մոդելի համար:
• Ի վերջո, եթե նախորդ երկու պայմանները կատարված են, մենք պետք է գրավոր կերպով արտացոլենք մի շարք միջանկյալ նպատակներ, որոնք կօգնեն մեզ հասնել մեր վերջնական նպատակին, սա է մենք անվանում «Նպատակների սահմանման ծրագիր»:

Մեր պլանավորման առաջին մասը գնահատելուց հետո մենք կպատասխանենք, թե երբ, որքան և ի՞նչպես: Այլ կերպ ասած, երբ մենք պատրաստվում ենք աշխատել յուրաքանչյուր բովանդակության վրա, ինչքա՞ն ժամանակ ենք պատրաստվում նվիրել յուրաքանչյուրին և ի՞նչ ակտիվությամբ ենք պատրաստվում դա անել, և ինչպես ենք պատրաստվում տեղեկությունները փոխանցել մեր խաղացողներին:

Պատասխանելու համար, թե երբ մենք կկազմենք գրավոր փաստաթուղթ, որը կոչվում է պարբերականացում (գրաֆիկ), որը մենք հավաքելու ենք յուրաքանչյուր սեզոնի ընթացքում կաշխատենք յուրաքանչյուր բովանդակության վրա, այս փաստաթուղթը հաշվի կառնի հետևյալ ասպեկտներն.

• Դպրոցական օրացույց՝ Դպրոցական տարիքում ֆուտբոլիստների դեպքում մենք պետք է հաշվի առնենք հանգստի և արձակուրդի ժամանակահատվածները, ինչպես նաև քննությունների ժամանակահատվածները:
• Մրցակցային օրացույց՝ Մենք կկազմենք հանգստի և արձակուրդի ժամանակահատվածները, մրցումային հանդիպումները, հատուկ շաբաթները երկու կամ ավելի խաղերով, մենք կնշենք հանդիպումների կարևորությունը `ելնելով մեր ձգտումներից և այլն:
• Ֆիզիկական պատրաստականությունը պլանավորվելու է նախքան մարտավարական պլանավորումը:
• Մարտավարական պլանավորումը  կկազմվի ըստ առաջադրանքների տեսակի, որը թույլ է տալիս իրականացնել ֆիզիկական ունակությունն:
• Ֆիզիկական պատրաստականությունը կկազմակերպվի այնպես, որ մեկ պատրաստման աշխատանքը նպաստի ավելի ուշ  աշխատանքին, և մենք այն անվանում ենք դրական շարժ:
• Ֆիզիկական և մարտավարական պարտաստականության բաշխումը պետք է մեզ հնարավորություն տա գալ «պատրաստված» մրցութային ժամանակաշրջանի սկզբին, սա  մենք անվանում ենք Գլխավոր մրցակցային մոդել:

Հաջորդ քայլը կլինի այն պլանի որոշումը, թե որքան ժամանակ ենք մենք նվիրելու յուրաքանչյուր բովանդակության ուսուցմանը և որքանով ինտենսիվորեն դա կանենք սեզոնի տարբեր ժամանակաշրջաններում: Սա այն է, ինչ մենք անվանում ենք վերապատրաստման բեռի տեղաբաշխում: Ահա որոշ ասպեկտներ, որոնք պետք է հաշվի առնել ծանրաբեռնվածության ճիշտ տեղաբաշխման համար։

• Մենք պետք է հետևենք մարզման սկզբունքներին:
• Մենք պետք է պլանավորենք տարեկան տեսանկյունից և աստիճանաբար իրականացնել ավելի փոքր ժամանակահատվածներում (մակրոցիկլ, մեզոցիկլ և միկրոցիկլ):
• Մենք պետք է հետևենք Շուլց-Առնոլդի օրենքին (կամ շեմի մասին օրենքին), այսինքն ՝ մենք պետք է նպաստենք սուր հոգնածության ժամանակաշրջանների հայտնվելուն, որոնք խթանում են օրգանիզմի ներքին ռեսուրսների մոբիլիզացիան ՝ հարմարեցման գործընթացներ առաջացնելու համար: (երկրորդ շնչառություն)։
• Մենք պետք է հետևենք ընդհանուր հարմարվողականության համախտանիշի օրենքին (կամ ՍԵՅԼԻ օրենքին), այսինքն ՝ մենք պետք է թույլ տանք բավարար վերականգնման ժամանակահատվածներ ՝ հոգնածության ժամանակահատվածներից հետո ՝ նպաստելով գերփոխհատուցման և, հետևաբար, արտադրողականության բարձրացմանը:
• Մենք պետք է տարբերակենք մարզման մկանային և մետաբոլիկ ազդեցություններն,քանի որ վերականգնողական ժամանակահատվածն և մարզման բովանդակությունն տարբեր կլինեն:
• Մենք պետք է տարբերենք ֆիզիկական և հոգեբանական ծանրաբեռնվածությունը կախված  ուսուցման բովանդակությունից: Այս մասին հայտնվել են տարբեր առաջարկներ ՝ որպես «մարտավարական պարբերականացում»:
• Կարևոր է օգտագործել մի պարզ մեթոդ, ինչպիսին է սուբյեկտիվ գնահատման սանդղակը, որպեսզի օգնի մեզ կատարել ծանրաբեռնվածության բաշխում:

Այս պահին վերջին քայլը կլինի ուսումնական խնդիրների մշակումը,որոնք մենք կօգտագործենք մեր խաղաշրջանում յուրաքանչյուր ծրագրավորված բովանդակության վրա աշխատելու  և լուծելիք նպարակներին հասնելու համար։ Մեր կատարման ձևը կոչվում է մեթոդաբանական ռազմավարություն: Այս իմաստով, կան մի քանի ասպեկտներ, որոնք մենք պետք է հաշվի առնենք.

• Բովանդակության  տեսակը, որի վրա մենք կաշխատենք:
• Նպատակը, որին մենք հետամուտ ենք այդ բովանդակությամբ:
• Սեզոնի այն պահը, որում մենք աշխատում ենք:
• Խաղացողների տարիքը:

Այսպիսով, ինչպես տեսանք, կան շատ ասպեկտներ, որոնք մենք պետք է նշենք նախքան խաղաշրջան ձևավորելը և սկսենք մարզումները:  Պլանավորման բացակայությունը մեզ կհանգեցնի մարզվել առանց հստակ ուղու և սխալներ թույլ տալ, որոնք, ի վերջո, կնվազեցնեն հաջողության մեր հնարավորությունները, մինչդեռ ճիշտ պլանավորումը թույլ կտա մեզ առավելագույնս օգտվել մեր խաղացողներից և մեզ մոտեցնել մեր նպատակին: